Himalaya – cái tên thôi đã gợi lên bao điều huyền bí, những ngọn núi hùng vĩ ôm ấp vô vàn câu chuyện ngàn đời. Và giữa những thung lũng xanh rì của làng Shillai, thuộc bang Himachal Pradesh, Ấn Độ, tôi vừa được nghe kể về một đám cưới đặc biệt đến lạ lùng, một đám cưới khiến cả vùng đất này xôn xao, và tôi tin chắc sẽ khiến bạn phải suy ngẫm.
Đó không phải là chuyện tình hai người thường thấy, mà là câu chuyện của cô dâu Sunita Chauhan cùng hai anh em Pradeep và Kapil Negi. Một đám cưới tái hiện tục đa phu cổ xưa, một phong tục mà nhiều người cứ ngỡ chỉ còn trong sách sử. Nghe có vẻ khó tin đúng không? Nhưng nó đã diễn ra thật, công khai và rộn ràng lắm, với những điệu nhảy, tiếng ca dân gian vang vọng khắp vùng Trans-Giri suốt ba ngày liền, bắt đầu từ giữa tháng 7 vừa rồi. 🎶
Điều làm tôi xúc động nhất khi tìm hiểu về đám cưới này, chính là sự tự nguyện từ cả ba người. Cô dâu Sunita, đến từ làng Kunhat, đã chia sẻ rằng cô biết rõ về truyền thống này và hoàn toàn tự nguyện lựa chọn. Một sự lựa chọn xuất phát từ sự tôn trọng và tình cảm đã vun đắp. Anh Pradeep, người anh cả, đang làm việc nhà nước ở địa phương, còn em Kapil thì bận rộn nơi xứ người.
Cả hai anh em đều rất tự hào về phong tục của dân tộc mình, muốn giữ gìn nó một cách minh bạch. Kapil còn nói, họ muốn giữ sự ổn định, yêu thương và hỗ trợ vợ như một gia đình thống nhất. Nghe những lời này, tôi không khỏi nghĩ về sự phức tạp của tình yêu và văn hóa. 🌸
Vậy cái tục đa phu này là gì mà lại khiến họ tự hào đến thế? Người địa phương gọi nó là “Jodidara”. Theo đó, người vợ sẽ luân phiên sống với từng người chồng theo lịch trình định sẵn. Những đứa trẻ sinh ra trong gia đình sẽ được nuôi dưỡng chung, và người anh cả nghiễm nhiên được pháp luật công nhận là cha hợp pháp.
Một mô hình gia đình khác biệt hoàn toàn với những gì chúng ta thường thấy, phải không? Ở vùng núi Himalaya này, nơi có những quy chế pháp lý riêng, tục lệ cổ truyền vẫn được tôn trọng, dù luật pháp Ấn Độ đã cấm chế độ đa phu. Trong vòng 6 năm qua, riêng làng Badhana đã có 5 cuộc hôn nhân như vậy.
Nhưng cũng chính vì sự khác biệt này mà đám cưới của Sunita, Pradeep và Kapil đã tạo nên một làn sóng tranh cãi dữ dội trên mạng xã hội. Những đoạn video lan truyền nhanh chóng, kéo theo vô vàn ý kiến trái chiều, thậm chí là sự chỉ trích gay gắt từ nhiều phía, đặc biệt là các tổ chức bảo vệ quyền phụ nữ. Hiệp hội Phụ nữ Dân chủ toàn Ấn Độ (AIDWA) đã gọi đây là “sự vi phạm quyền cơ bản của người phụ nữ”, phản ánh sự lạm dụng và coi thường nhân quyền.
Tuy nhiên, khi tìm hiểu sâu hơn, tôi nhận ra phong tục này không phải vô cớ mà tồn tại hàng ngàn năm. Các chuyên gia văn hóa cho rằng, một trong những lý do chính là để tránh chia nhỏ phần đất đai do tổ tiên để lại, đặc biệt quan trọng ở những vùng đất nông nghiệp ít ỏi. Ông Kundan Singh Shastri, Tổng thư ký Ủy ban Trung ương Hatti, còn chia sẻ thêm rằng nó thúc đẩy sự gắn bó, hòa thuận giữa các thành viên, và vì sự an toàn – một gia đình đông con trai sẽ vững mạnh hơn giữa các bộ lạc. Việc canh tác trên những thửa ruộng nhỏ, rải rác trên núi cao hiểm trở cũng đòi hỏi nhiều sức người trong thời gian dài, và mô hình gia đình đa phu này mang lại lợi ích thiết thực cho sinh kế. 🏞️
Dù vậy, tôi cũng được biết rằng phong tục này đang ngày càng mai một dần. Khi phụ nữ có điều kiện học hành tốt hơn, đời sống kinh tế được cải thiện, số lượng đám cưới đa phu công khai cũng giảm đi. Nhiều cặp đôi vẫn sống theo kiểu gia đình đa phu, nhưng họ không còn tổ chức lễ cưới rầm rộ như trước nữa.
Câu chuyện về đám cưới ở Shillai làm tôi phải suy nghĩ rất nhiều về sự đa dạng của văn hóa, về những truyền thống cổ xưa vẫn còn tồn tại giữa dòng chảy hiện đại. Dù có thể không dễ chấp nhận với quan điểm của chúng ta, nhưng đó là một phần cuộc sống, một phần bản sắc của một cộng đồng. Nó nhắc nhở tôi rằng thế giới này còn biết bao điều kỳ diệu và phức tạp, và mỗi chuyến đi là một cơ hội để mở rộng tầm nhìn, để hiểu thêm về những câu chuyện con người khác biệt nhưng không kém phần ý nghĩa.
