Ninh Bình không chỉ níu chân du khách bởi cảnh sắc non nước hữu tình, những di sản văn hóa – lịch sử đồ sộ mà còn bởi nền ẩm thực phong phú, mang đậm hương vị đồng quê dân dã mà tinh tế. Hành trình khám phá vùng đất Cố đô sẽ chưa trọn vẹn nếu bạn bỏ lỡ cơ hội thưởng thức những món ăn đặc sản nức tiếng gần xa. Bài viết này sẽ dẫn bạn vào thế giới ẩm thực đặc sắc của Ninh Bình với 11 món ngon “phải thử” cùng gợi ý địa chỉ và mức giá tham khảo, giúp bạn dễ dàng lên kế hoạch cho chuyến “food tour” đáng nhớ!

Tổng hợp đặc sản Ninh Bình

Mục Lục Khám Phá Ẩm Thực Ninh Bình

1. Bún Mọc Kim Sơn

Khởi đầu hành trình ẩm thực Ninh Bình không thể bỏ qua món Bún Mọc Kim Sơn. Khác với bún mọc ở nhiều nơi, bún mọc tại đây mang hương vị rất riêng. Nước dùng được ninh từ xương ống, trong và ngọt thanh tự nhiên. Viên mọc được làm từ thịt heo tươi xay nhuyễn, trộn cùng mộc nhĩ, nấm hương, gia vị vừa ăn, dai giòn sần sật. Tô bún đầy đặn còn có thêm sườn non, chân giò, tiết heo, ăn kèm với rau sống tươi ngon như giá đỗ, hoa chuối thái rối, xà lách. Vị ngọt của nước dùng hòa quyện cùng vị béo ngậy của mọc, vị tươi mát của rau tạo nên một tổng thể hài hòa, hấp dẫn.

Địa chỉ gợi ý:

  • Quán bún mọc trên đường Quang Trung, TT. Phát Diệm, Kim Sơn, Ninh Bình.
  • Các quán ăn sáng tại khu vực trung tâm huyện Kim Sơn.

Giá tham khảo: 30.000 – 40.000 VNĐ/tô.

2. Xôi Trứng Kiến Nho Quan

Đây là món ăn độc đáo và mang đậm hương vị núi rừng mà bạn khó có thể tìm thấy ở nơi khác. Món xôi này chỉ có vào mùa trứng kiến (khoảng tháng 2 đến tháng 5 âm lịch hàng năm) khi loài kiến nâu làm tổ trên cây. Trứng kiến sau khi thu hoạch sẽ được làm sạch, phi thơm với hành khô rồi trộn đều cùng xôi trắng nấu từ gạo nếp cái hoa vàng dẻo thơm. Vị béo ngậy, bùi bùi của trứng kiến quyện với độ dẻo thơm của xôi, thêm chút hành phi giòn tan tạo nên một hương vị lạ miệng, khó quên. Thưởng thức xôi trứng kiến là trải nghiệm ẩm thực độc đáo chỉ có tại vùng Nho Quan, Ninh Bình.

Địa chỉ gợi ý:

  • Các khu chợ phiên hoặc nhà hàng đặc sản tại huyện Nho Quan (vào mùa trứng kiến).

Giá tham khảo: 50.000 – 100.000 VNĐ/đĩa (tùy thời điểm và số lượng trứng kiến).

3. Bún Chả Quạt

Bún Chả Quạt Ninh Bình

Nghe tên có vẻ quen thuộc nhưng Bún Chả Quạt Ninh Bình lại có nét đặc trưng riêng. Thịt heo được chọn lọc kỹ, tẩm ướp gia vị đậm đà theo công thức gia truyền rồi kẹp vào vỉ tre (hoặc kẹp inox) và nướng trên than hoa hồng rực. Điểm đặc biệt là trong quá trình nướng, người bán liên tục dùng quạt nan quạt đều tay để thịt chín vàng đều, dậy mùi thơm nức mũi mà không bị cháy hay khô. Chả được ăn cùng bún tươi, nước chấm pha chua ngọt vừa miệng với đu đủ xanh, cà rốt thái mỏng và các loại rau sống tươi ngon. Miếng chả thơm lừng, đậm vị, hơi xém cạnh ăn cùng bún và rau sống tạo nên một hương vị khó cưỡng.

Địa chỉ gợi ý:

  • Quán bún chả Tình Mai: số 14 Hoàng Hoa Thám, TP. Ninh Bình.
  • Các quán bún chả dọc các tuyến phố ở TP. Ninh Bình.

Giá tham khảo: 35.000 – 50.000 VNĐ/suất.

4. Cá Kho Gáo

Cá kho gáo là món ăn dân dã, đậm đà hương vị đồng quê Ninh Bình. Quả gáo (một loại quả thuộc họ bầu bí, có vị chua thanh tự nhiên) được dùng để kho cùng cá, thường là cá trắm, cá quả hoặc cá mè. Cá được làm sạch, tẩm ướp gia vị như nước mắm, riềng, sả, ớt rồi xếp vào nồi đất cùng với những lát gáo tươi. Vị chua thanh của gáo giúp khử mùi tanh của cá, làm thịt cá mềm và ngấm gia vị hơn. Món cá kho gáo ngon nhất khi kho đến cạn nước, thịt cá săn chắc, đậm đà, quyện với vị chua dịu của gáo, ăn cùng cơm trắng nóng hổi thì không gì bằng.

Địa chỉ gợi ý:

  • Các nhà hàng ẩm thực đồng quê tại Ninh Bình.
  • Du khách có thể đặt trước tại các homestay hoặc nhà dân để thưởng thức hương vị chuẩn nhất.

Giá tham khảo: 150.000 – 250.000 VNĐ/nồi (tùy loại cá và kích cỡ).

5. Thịt Dê Núi Ninh Bình

Thịt dê núi Ninh Bình tái chanh

Nhắc đến đặc sản Ninh Bình, không thể không kể đến thịt dê núi trứ danh. Dê được nuôi thả tự nhiên trên các dãy núi đá vôi, ăn lá cây thuốc và thảo dược nên thịt săn chắc, ít mỡ và có hương vị thơm ngon đặc trưng. Thịt dê Ninh Bình được chế biến thành rất nhiều món ăn hấp dẫn, mỗi món mang một hương vị riêng:

  • Dê tái chanh: Thịt dê thái mỏng, nhúng nhanh qua nước sôi rồi trộn với nước cốt chanh, riềng, sả, lá chanh, vừng rang. Món này giữ được vị ngọt tươi của thịt dê, quyện với vị chua thanh của chanh và mùi thơm của gia vị.
  • Dê hấp: Thịt dê hấp cùng sả, gừng, lá tía tô… giữ được độ ngọt tự nhiên, thịt mềm thơm.
  • Dê nướng: Thịt dê tẩm ướp gia vị rồi nướng trên than hoa, miếng thịt vàng ruộm, thơm nức, bên ngoài hơi giòn, bên trong mềm ngọt.
  • Các món khác: Nem dê, dê xào lăn, lẩu dê, cháo dê…

Thịt dê thường được ăn kèm với các loại lá sung, lá mơ, khế chua, chuối xanh và chấm cùng tương bần hoặc mắm gừng, tạo nên sự kết hợp hương vị hoàn hảo.

Địa chỉ gợi ý:

  • Nhà hàng Chính Thư: Khê Thượng, Hoa Lư, Ninh Bình.
  • Nhà hàng Đức Dê: Số 446 Nguyễn Huệ, TP. Ninh Bình.
  • Khu vực nhà hàng tập trung ở gần các điểm du lịch như Tràng An, Tam Cốc.

Giá tham khảo: 150.000 – 300.000 VNĐ/món (tùy món và số lượng).

6. Cá Chuối Nướng

Cá chuối (cá quả/cá lóc) nướng là món ăn dân dã nhưng lại có sức hấp dẫn đặc biệt. Cá chuối đồng tươi sống, sau khi làm sạch được tẩm ướp gia vị đơn giản như muối, tiêu, hành, thì là rồi kẹp vào vỉ tre hoặc xiên và nướng trên bếp than hồng. Cá được nướng chín tới, lớp da vàng giòn, thịt cá trắng, chắc và ngọt tự nhiên, tỏa hương thơm lừng. Món cá chuối nướng thường được cuốn cùng bánh đa nem, bún, rau sống (xà lách, kinh giới, tía tô, rau mùi…) và chấm với nước mắm chua ngọt pha gừng, tỏi, ớt. Vị ngọt của cá, vị giòn của bánh đa, vị tươi mát của rau và vị đậm đà của nước chấm hòa quyện tạo nên một món ăn ngon khó cưỡng.

Địa chỉ gợi ý:

  • Các nhà hàng ẩm thực đồng quê, đặc biệt là khu vực Tam Cốc – Bích Động.

Giá tham khảo: 100.000 – 200.000 VNĐ/con (tùy kích cỡ).

7. Cơm Cháy Ninh Bình

Cơm cháy Ninh Bình giòn rụm

Cơm cháy là đặc sản nổi tiếng bậc nhất, là món quà không thể thiếu khi du khách rời Ninh Bình. Khác với cơm cháy ở những nơi khác, cơm cháy Ninh Bình được làm từ gạo ngon, nấu bằng nồi gang trên bếp than củi để tạo lớp cháy vàng đều, giòn rụm dưới đáy nồi. Phần cháy này sau đó được phơi khô rồi chiên phồng trong dầu nóng già. Miếng cơm cháy vàng ươm, giòn tan nhưng không cứng, không ngấm dầu mỡ. Điểm đặc biệt làm nên thương hiệu cơm cháy Ninh Bình chính là nước sốt ăn kèm. Sốt được chế biến công phu từ tim, cật heo, thịt bò hoặc thịt dê, xào cùng nấm, cà rốt, hành tây và các loại gia vị, tạo thành hỗn hợp sền sệt, đậm đà hương vị. Khi ăn, rưới nước sốt nóng hổi lên miếng cơm cháy giòn rụm, tạo nên âm thanh xèo xèo vui tai và hương vị tuyệt hảo.

Địa chỉ gợi ý:

  • Nhà hàng Thăng Long: Tràng An, Hoa Lư, Ninh Bình.
  • Nhà hàng Hoàng Giang: Hang Cá, Hoa Lư, Ninh Bình.
  • Các cửa hàng đặc sản dọc đường và gần khu du lịch (mua về làm quà).

Giá tham khảo: 50.000 – 150.000 VNĐ/suất ăn tại chỗ; 35.000 – 70.000 VNĐ/gói mua về.

8. Bánh Trôi Ninh Bình

Bánh trôi Ninh Bình mang một nét thanh tao, khác biệt so với bánh trôi thông thường. Vỏ bánh được làm từ bột gạo nếp dẻo thơm, nhân bánh là đậu xanh hoặc đường phèn. Điều làm nên sự đặc biệt là bánh được nấu cùng mật mía hoặc đường thốt nốt, thêm chút gừng tươi thái sợi để tạo vị ngọt thanh, ấm nồng. Bánh trôi Ninh Bình thường được thưởng thức nóng, ăn kèm với một chút dừa tươi nạo sợi và vừng rang. Vị dẻo của vỏ bánh, vị ngọt bùi của nhân, vị ngọt thanh của nước đường và hương gừng ấm áp tạo nên một món tráng miệng nhẹ nhàng, tinh tế, rất thích hợp để thưởng thức sau bữa ăn hoặc vào những buổi chiều se lạnh.

Địa chỉ gợi ý:

  • Các quán chè, quán ăn vặt tại TP. Ninh Bình.
  • Các khu chợ địa phương.

Giá tham khảo: 10.000 – 20.000 VNĐ/bát.

9. Gỏi Cá Nhệch Kim Sơn

Gỏi cá nhệch Kim Sơn cầu kỳ

Gỏi cá nhệch là một đặc sản nổi tiếng cầu kỳ và tinh tế của vùng đất Kim Sơn. Cá nhệch có hình dáng giống lươn nhưng to và dài hơn, sống ở vùng nước lợ. Để làm món gỏi này, người ta phải chọn những con cá tươi ngon, làm sạch nhớt bằng tro bếp hoặc lá tre, sau đó lọc lấy thịt và thái lát mỏng. Thịt cá được trộn cùng thính gạo rang vàng thơm lừng. Phần da cá được chiên giòn, xương cá giã nhuyễn nấu thành nước chấm đặc biệt gọi là “chẻo”. Chẻo được nấu từ xương cá, thịt băm, dấm nuôi, gừng, tỏi, ớt, có vị béo ngậy, chua cay đậm đà. Khi ăn, người ta dùng bánh đa nem hoặc lá sung cuốn thịt cá trộn thính, các loại rau thơm (lá mơ, húng quế, kinh giới, tía tô, rau má…), khế chua, chuối xanh, sau đó chấm ngập vào bát chẻo béo ngậy. Sự hòa quyện của vị ngọt bùi của cá, vị thơm của thính, vị giòn của da cá, vị tươi mát của rau và vị đậm đà độc đáo của chẻo tạo nên một trải nghiệm ẩm thực khó quên.

Địa chỉ gợi ý:

  • Nhà hàng Vũ Bảo: Số 37 Nguyễn Huệ, Nam Bình, TP. Ninh Bình (có chi nhánh ở Kim Sơn).
  • Nhà hàng Kim Đa: Quảng trường 2, TT. Phát Diệm, Kim Sơn, Ninh Bình.

Giá tham khảo: 300.000 – 500.000 VNĐ/suất (thường cho 2-4 người ăn).

10. Ốc Núi (Ốc Thuốc)

Ốc núi Ninh Bình lạ miệng

Ốc núi, hay còn gọi là ốc thuốc, là một đặc sản quý hiếm chỉ có ở các vùng núi đá vôi của Ninh Bình như Tam Điệp, Yên Mô, Nho Quan. Loại ốc này thường chỉ xuất hiện vào mùa mưa (từ tháng 4 đến tháng 8), chúng sống trong các hang hốc đá và ăn lá cây thuốc, cỏ dại. Thịt ốc núi dai, giòn, ngọt và có mùi thơm thoang thoảng của thảo dược. Ốc núi có thể chế biến thành nhiều món ngon như hấp gừng sả, luộc chấm mắm gừng, xào me, xào sả ớt, nấu chuối đậu… Món nào cũng giữ được hương vị đặc trưng của ốc. Thưởng thức ốc núi giòn sần sật, cảm nhận vị ngọt thanh và hương thơm thảo dược là một trải nghiệm thú vị cho du khách khi đến Ninh Bình.

Địa chỉ gợi ý:

  • Các nhà hàng đặc sản tại TP. Ninh Bình, Tam Điệp, Nho Quan (thường có theo mùa).

Giá tham khảo: 70.000 – 150.000 VNĐ/đĩa (tùy cách chế biến và thời điểm).

11. Nem Chua Yên Mạc

Nem chua Yên Mạc đậm đà hương vị

Nem chua Yên Mạc (huyện Yên Mô) là món đặc sản có lịch sử lâu đời, từng là sản vật tiến vua. Nem được làm từ thịt nạc mông heo tươi ngon, thái sợi hoặc xay nhỏ, trộn đều với bì heo luộc thái chỉ, thính gạo rang thơm và các loại gia vị theo công thức bí truyền. Hỗn hợp này sau đó được gói chặt tay bằng lá ổi và lá chuối tươi, để lên men tự nhiên trong khoảng 2-3 ngày. Nem chua Yên Mạc khi chín có màu hồng tươi hấp dẫn, vị chua thanh dịu nhẹ, vị ngọt của thịt, vị giòn sần sật của bì heo và hương thơm đặc trưng của thính và lá ổi. Nem thường được ăn kèm với lá sung, lá mơ, rau thơm và chấm cùng nước mắm pha tỏi ớt hoặc tương ớt. Đây là món ăn chơi, món nhậu hấp dẫn và cũng là món quà ý nghĩa được nhiều du khách lựa chọn.

Địa chỉ gợi ý:

  • Các cơ sở sản xuất nem chua uy tín tại xã Yên Mạc, huyện Yên Mô.
  • Các cửa hàng đặc sản Ninh Bình tại TP. Ninh Bình.

Giá tham khảo: 30.000 – 50.000 VNĐ/chiếc (tùy kích cỡ).

12. Một Số Đặc Sản Khác Nên Thử

Ngoài 11 món ăn kể trên, ẩm thực Ninh Bình còn nhiều món ngon khác đang chờ bạn khám phá:

  • Mắm tép Gia Viễn: Loại mắm đặc trưng làm từ tép riu tươi, có màu đỏ au, thơm nồng, dùng để chưng thịt hoặc chấm rau củ luộc rất ngon.
  • Bánh đa cá rô: Món ăn sáng dân dã với nước dùng ngọt thanh từ xương cá rô đồng, thịt cá rô được gỡ cẩn thận, xào thơm cùng hành, ăn kèm bánh đa dai dai và rau cải xanh.
  • Cua đồng rang lá lốt: Cua đồng tươi giã nhỏ, lọc lấy nước nấu canh hoặc rang thơm cùng lá lốt thái sợi, món ăn đậm đà hương vị đồng quê.

Hành trình khám phá Ninh Bình không chỉ là chiêm ngưỡng cảnh đẹp mà còn là thưởng thức những tinh hoa ẩm thực độc đáo của vùng đất này. Mỗi món ăn đều ẩn chứa câu chuyện văn hóa, sự khéo léo và tấm lòng của người dân địa phương. Hy vọng với những gợi ý trên, bạn sẽ có những trải nghiệm ẩm thực đáng nhớ tại Ninh Bình!