Thái Bình không chỉ nổi tiếng với những cánh đồng lúa bát ngát, những làn điệu chèo say đắm lòng người mà còn bởi những món ăn đặc sản mang đậm hương vị quê hương. Trong số đó, bánh cáy Làng Nguyễn là một niềm tự hào, một thức quà chứa đựng tinh hoa văn hóa của vùng đất này. Không chỉ là món ăn, bánh cáy còn là món quà biếu ý nghĩa, gói trọn tình cảm của người Thái Bình.

Mục Lục

Nguồn gốc “tiến vua” của bánh cáy Làng Nguyễn

Bánh cáy Làng Nguyễn (xã Nguyên Xá, huyện Đông Hưng, tỉnh Thái Bình) có một lịch sử lâu đời và câu chuyện nguồn gốc đầy thú vị. Theo lời kể của các nghệ nhân cao tuổi, bánh cáy xuất hiện từ thời Lê – Trịnh, do bà Nguyễn Thị Tần, một người con của Làng Nguyễn, sáng tạo nên.

Bà Tần, với sự khéo léo và óc sáng tạo, đã kết hợp những nguyên liệu sẵn có của địa phương như gạo nếp, lạc, vừng, gừng… để tạo ra một món bánh độc đáo. Ban đầu, bánh chỉ được làm trong gia đình và dâng lên các bậc cao niên trong làng vào dịp lễ Tết. Về sau, hương vị thơm ngon đặc biệt của bánh cáy đã lan tỏa khắp vùng và được chọn làm vật phẩm tiến vua. Cũng từ đó, bánh cáy Làng Nguyễn trở thành đặc sản nổi tiếng, mang niềm tự hào của người dân Thái Bình.

Nguyên liệu làm nên hương vị đặc biệt của bánh cáy

Để tạo ra những chiếc bánh cáy thơm ngon, người Làng Nguyễn rất chú trọng đến khâu chọn nguyên liệu. Tất cả đều phải là những sản phẩm chất lượng tốt nhất, mang đậm hương vị đồng quê:

  • Gạo nếp cái hoa vàng: Loại gạo nếp đặc sản của vùng đồng bằng Bắc Bộ, hạt to, tròn, dẻo và thơm.
  • Gấc chín đỏ: Tạo màu vàng cam tự nhiên và hương thơm đặc trưng cho bánh.
  • Lạc: Chọn loại lạc già, hạt mẩy, chắc. Rang lạc sao cho vừa chín tới, giữ được độ giòn và vị bùi.
  • Vừng: Vừng đen hoặc vừng trắng đều được, rang thơm.
  • Mỡ phần: Lựa chọn phần mỡ tươi ngon nhất.
  • Cơm dừa (cùi dừa): Chọn loại cơm dừa bánh tẻ, không quá non cũng không quá già, có độ béo ngậy vừa phải.
  • Mứt bí: Mứt bí tự làm hoặc mua loại có chất lượng đảm bảo, độ ngọt vừa phải.
  • Mạch nha: Sử dụng mạch nha làm từ mầm lúa nếp, có độ sánh và vị ngọt thanh.
  • Tinh dầu hoa bưởi: Tạo hương thơm dịu nhẹ, thanh khiết cho bánh.
  • Gừng: Một chút gừng già, thái thật nhỏ giúp cân bằng hương vị.

Quy trình chế biến tỉ mỉ, cầu kỳ

Quy trình làm bánh cáy Làng Nguyễn đòi hỏi sự tỉ mỉ, khéo léo và kinh nghiệm của người thợ làm bánh. Mỗi công đoạn đều có những bí quyết riêng, được truyền từ đời này sang đời khác:

  1. Sơ chế nguyên liệu: Gạo nếp cái hoa vàng được ngâm, đồ thành xôi. Gấc được trộn với xôi để tạo màu. Lạc, vừng rang chín. Mỡ phần thái hạt lựu, ướp đường. Cơm dừa, mứt bí thái nhỏ.
  2. Làm “con cáy”: Xôi gấc sau khi đồ chín được giã nhuyễn, trộn với các nguyên liệu khác như cơm dừa, mứt bí, một phần lạc vừng, mỡ phần đã ướp đường. Hỗn hợp này được cán mỏng, cắt thành từng miếng nhỏ, mô phỏng hình con cáy (một loại cua nhỏ sống ở vùng nước lợ).
  3. Rang “con cáy”: “Con cáy” sau khi cắt được đem phơi hoặc sấy khô. Sau đó, “con cáy” được rang trong chảo lớn với lửa nhỏ, đảo đều tay cho đến khi chín vàng, giòn tan.
  4. Nấu mạch nha: Mạch nha được đun nóng, cho thêm gừng giã nhỏ vào để tạo vị cay ấm.
  5. Trộn bánh: “Con cáy” đã rang chín được nhúng nhanh qua mạch nha đang sôi, sau đó trộn đều với phần lạc vừng rang còn lại.
  6. Ép bánh: Hỗn hợp bánh được cho vào khuôn gỗ, ép chặt và đều tay.
  7. Cắt và đóng gói: Bánh sau khi ép được cắt thành từng miếng vừa ăn, thường có hình chữ nhật hoặc hình vuông. Bánh được gói trong giấy bóng kính hoặc giấy nến để bảo quản.

Hương vị độc đáo “gây thương nhớ” của bánh cáy

Bánh cáy Làng Nguyễn có hương vị rất đặc trưng, không lẫn vào đâu được. Khi thưởng thức, bạn sẽ cảm nhận được sự hòa quyện tinh tế của các nguyên liệu:

  • Vị dẻo thơm của gạo nếp cái hoa vàng.
  • Vị ngọt thanh của mạch nha, vị ngọt dịu của mứt bí.
  • Vị bùi béo của lạc, vừng, cơm dừa, mỡ phần.
  • Vị cay ấm của gừng, hương thơm thoang thoảng của tinh dầu hoa bưởi.
  • Vị ngọt vừa phải

Tất cả tạo nên một tổng thể hương vị hài hòa, cân bằng, không quá ngọt, không quá ngấy, khiến người ăn cứ muốn thưởng thức mãi không thôi.

Địa chỉ mua bánh cáy Làng Nguyễn uy tín

Ngày nay, bánh cáy Làng Nguyễn không chỉ được bán tại Thái Bình mà còn có mặt ở nhiều tỉnh thành khác, đáp ứng nhu cầu của thực khách trên cả nước. Dưới đây là một số địa chỉ bạn có thể tham khảo:

  • Tại Thái Bình:
    • Các cửa hàng đặc sản tại xã Nguyên Xá, huyện Đông Hưng.
    • Các chợ truyền thống, siêu thị tại thành phố Thái Bình.
  • Tại Hà Nội:
    • Một số cửa hàng đặc sản trên phố cổ.
    • Các siêu thị lớn, cửa hàng tiện lợi.
  • Tại TP.HCM:
    • Các cửa hàng đặc sản miền Bắc.
    • Một số siêu thị, trung tâm thương mại.
  • Mua online:
    • Các trang thương mại điện tử uy tín.
    • Website, fanpage của các cơ sở sản xuất bánh cáy Làng Nguyễn.

Khi mua bánh cáy, bạn nên chọn những cơ sở uy tín, có thương hiệu lâu năm để đảm bảo chất lượng sản phẩm. Bánh cáy ngon thường có màu vàng cam tự nhiên, bề mặt bánh mịn, khi ăn có độ dẻo, giòn và hương vị đặc trưng.

Bánh cáy Làng Nguyễn – Gìn giữ hương vị truyền thống

Bánh cáy Làng Nguyễn không chỉ là một món ăn ngon mà còn là một phần của di sản văn hóa ẩm thực Việt Nam. Trải qua bao thăng trầm của lịch sử, bánh cáy vẫn giữ được hương vị truyền thống, quy trình chế biến thủ công tỉ mỉ và trở thành niềm tự hào của người dân Thái Bình. Nếu có dịp đến với vùng đất “quê lúa”, đừng quên thưởng thức và mua bánh cáy về làm quà cho người thân, bạn bè nhé!