Nhắc đến Thái Bình, vùng đất “quê lúa” bình dị, mến khách, người ta không chỉ nhớ đến những cánh đồng lúa thẳng cánh cò bay, những điệu chèo say đắm lòng người mà còn nhớ đến một thức quà quê mộc mạc, dân dã nhưng lại vô cùng tinh tế – bánh cáy làng Nguyễn. Món bánh này không chỉ là một phần của ẩm thực, mà còn là một phần của văn hóa, lịch sử và tâm hồn người dân Thái Bình.
Mục Lục
- Nguồn gốc và lịch sử bánh cáy làng Nguyễn
- Nguyên liệu làm nên hương vị đặc biệt của bánh cáy
- Quy trình chế biến tỉ mỉ, công phu
- Hương vị đặc trưng “gây thương nhớ” của bánh cáy
- Thưởng thức bánh cáy đúng điệu
- Bánh cáy – Món quà quê ý nghĩa
- Địa chỉ mua bánh cáy làng Nguyễn uy tín
- Cách bảo quản bánh cáy
1. Nguồn gốc và lịch sử bánh cáy làng Nguyễn
Bánh cáy làng Nguyễn, xã Nguyên Xá, huyện Đông Hưng, tỉnh Thái Bình, có lịch sử lâu đời, gắn liền với những câu chuyện truyền miệng từ đời này sang đời khác. Tương truyền, bánh cáy xuất hiện từ thời Lê Trung Hưng, do một bà phi trong cung, người làng Nguyễn, sáng tạo ra để tiến vua. Bánh có hình dáng và màu sắc giống con cáy (một loài giáp xác nhỏ, thường sống ở vùng nước lợ), nên được đặt tên là bánh cáy.
Trải qua bao thăng trầm lịch sử, bánh cáy làng Nguyễn vẫn giữ được hương vị truyền thống, trở thành niềm tự hào của người dân nơi đây và là món đặc sản không thể bỏ qua khi đến với Thái Bình.
2. Nguyên liệu làm nên hương vị đặc biệt của bánh cáy
Để làm ra những chiếc bánh cáy thơm ngon, người thợ làm bánh phải lựa chọn nguyên liệu kỹ càng, tỉ mỉ. Mỗi nguyên liệu đều mang một vai trò quan trọng, góp phần tạo nên hương vị đặc trưng của bánh:
- Gạo nếp cái hoa vàng: Loại gạo nếp ngon nhất, dẻo thơm, là thành phần chính tạo nên độ dẻo, mềm của bánh.
- Gấc chín đỏ: Tạo màu đỏ cam tự nhiên, đẹp mắt và vị ngọt thanh cho bánh.
- Lạc rang: Tạo độ bùi, béo ngậy cho bánh.
- Vừng rang: Tạo mùi thơm đặc trưng và tăng thêm hương vị.
- Mỡ phần: Mỡ phần được thắng (rán) với đường, tạo thành mứt mỡ, có độ giòn và vị ngọt đặc biệt.
- Mứt bí: Đem lại vị thanh, ngọt, bùi
- Nước cốt dừa: (Tùy chọn) Một số nơi thêm nước cốt dừa để tăng thêm độ béo ngậy và thơm cho bánh.
- Các nguyên liệu khác: Đường kính, mạch nha, dầu ăn, gừng tươi, vỏ quýt (hoặc hương hoa bưởi)…
3. Quy trình chế biến tỉ mỉ, công phu
Quy trình làm bánh cáy làng Nguyễn đòi hỏi sự khéo léo, tỉ mỉ và kinh nghiệm của người thợ. Mỗi công đoạn đều được thực hiện cẩn thận, theo bí quyết gia truyền:
- Sơ chế nguyên liệu: Gạo nếp được vo sạch, ngâm nước, đồ chín thành xôi. Gấc được bỏ hạt, lấy phần thịt trộn với xôi để tạo màu và vị. Lạc, vừng được rang chín, xát vỏ. Mỡ phần được thái hạt lựu, ướp đường rồi thắng thành mứt mỡ.
- Làm “bột bánh”: Xôi gấc sau khi đồ chín được giã nhuyễn, trộn với các nguyên liệu khác như lạc, vừng, mứt mỡ, mạch nha, đường… theo tỷ lệ nhất định. Đôi khi, người ta thêm nước cốt dừa vào giai đoạn này.
- Tạo hình: “Bột bánh” sau khi trộn được cho vào khuôn gỗ, ép chặt thành khối. Khuôn bánh thường có hình chữ nhật hoặc hình vuông.
- Nướng bánh(không bắt buộc): Một số nơi nướng bánh trên than hoa hoặc trong lò nướng để bánh có độ giòn và thơm hơn.
- Cắt bánh và đóng gói: Bánh sau khi ép được cắt thành từng miếng nhỏ vừa ăn, thường có hình chữ nhật hoặc hình vuông nhỏ, sau đó được đóng gói cẩn thận để bảo quản và vận chuyển.
4. Hương vị đặc trưng “gây thương nhớ” của bánh cáy
Bánh cáy làng Nguyễn có hương vị đặc trưng khó quên, là sự kết hợp hài hòa của vị ngọt thanh của đường, vị béo ngậy của lạc, vừng, mỡ phần, vị dẻo thơm của gạo nếp, vị cay the của gừng và hương thơm thoang thoảng của vỏ quýt hoặc hoa bưởi. Tất cả hòa quyện tạo nên một thức quà quê dân dã mà tinh tế, khiến ai đã từng thưởng thức đều nhớ mãi không quên.
5. Thưởng thức bánh cáy đúng điệu
Bánh cáy ngon nhất khi thưởng thức cùng với nước trà nóng. Vị ngọt của bánh hòa quyện với vị chát nhẹ của trà tạo nên một trải nghiệm ẩm thực thú vị. Bánh cáy cũng có thể được ăn kèm với các loại trà thảo mộc khác như trà hoa cúc, trà atiso…
6. Bánh cáy – Món quà quê ý nghĩa
Không chỉ là món ăn vặt, bánh cáy làng Nguyễn còn là món quà biếu ý nghĩa trong các dịp lễ Tết, thể hiện sự trân trọng và tấm lòng của người tặng. Bánh cáy cũng là món quà lưu niệm được nhiều du khách lựa chọn khi đến với Thái Bình.
7. Địa chỉ mua bánh cáy làng Nguyễn uy tín
Để mua được bánh cáy làng Nguyễn chính gốc, thơm ngon, bạn có thể tìm đến các địa chỉ sau:
- Tại Thái Bình:
- Các cơ sở sản xuất bánh cáy tại làng Nguyễn, xã Nguyên Xá, huyện Đông Hưng.
- Các cửa hàng đặc sản Thái Bình trên địa bàn tỉnh.
- Tại Hà Nội:
- Một số cửa hàng bán đặc sản vùng miền trên phố cổ hoặc các khu chợ truyền thống.
- Các siêu thị lớn, cửa hàng tiện lợi có thể có bánh cáy của một số thương hiệu uy tín.
- Tại TP.Hồ Chí Minh: Các bạn cũng có thể tìm các cửa hàng đặc sản tương tự như Hà Nội, hoặc các trang bán hàng online
- Mua online: Nhiều cơ sở sản xuất và cửa hàng bánh cáy làng Nguyễn đã có kênh bán hàng online trên website, mạng xã hội hoặc các sàn thương mại điện tử. Bạn có thể dễ dàng đặt mua bánh cáy chính hãng từ bất cứ đâu.
*Lưu ý: Khi mua bánh cáy, bạn nên chọn những cơ sở sản xuất uy tín, có thương hiệu lâu đời, bánh có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Kiểm tra kỹ hạn sử dụng trước khi mua.
8. Cách bảo quản bánh cáy
Bánh cáy thường được đóng gói trong túi nilon hoặc hộp kín. Để bảo quản bánh được lâu, bạn nên để bánh ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp. Nếu thời tiết nóng ẩm, bạn có thể bảo quản bánh trong ngăn mát tủ lạnh.
Bánh cáy làng Nguyễn không chỉ là một món ăn, mà còn là một phần di sản văn hóa của vùng đất Thái Bình. Thưởng thức bánh cáy, bạn không chỉ cảm nhận được hương vị thơm ngon, đặc trưng mà còn cảm nhận được tình người, hồn quê trong từng miếng bánh. Nếu có dịp đến Thái Bình, đừng quên thưởng thức và mua bánh cáy về làm quà cho người thân, bạn bè nhé!
