News

Nhắc đến Thái Bình, người ta thường nghĩ ngay đến vựa lúa trù phú của Đồng bằng Bắc Bộ. Nhưng mảnh đất này còn ẩn chứa biết bao tinh hoa ẩm thực độc đáo, mà nổi bật trong số đó là Bánh Cay Làng Nguyễn – một thức quà quê giản dị nhưng lại mang trong mình cả một câu chuyện lịch sử và quy trình chế biến kỳ công.

Nếu bạn là một tín đồ ẩm thực đang tìm kiếm những hương vị mới lạ, hay đơn giản là muốn tìm một món quà ý nghĩa mang đậm dấu ấn văn hóa địa phương từ Thái Bình, thì Bánh Cay Làng Nguyễn chính là lựa chọn không thể bỏ qua. Hãy cùng Kinhnghiemdulich.vn khám phá chi tiết về món đặc sản “tiến vua” nức tiếng này nhé!

1. Nguồn Gốc Lịch Sử Hấp Dẫn Của Bánh Cay Làng Nguyễn

Bánh Cay có nguồn gốc từ Làng Nguyễn, thuộc xã Nguyễn Xá, huyện Đông Hưng, tỉnh Thái Bình. Cái tên “Bánh Cay” thường khiến nhiều người lầm tưởng về vị cay xé lưỡi, hoặc thậm chí liên tưởng đến “con cay” – một loại hải sản. Tuy nhiên, sự thật lại hoàn toàn khác và gắn liền với một câu chuyện lịch sử thú vị.

Tương truyền, vào thế kỷ 18, tại Làng Nguyễn có bà Nguyễn Thị Tân, nổi tiếng với tài nấu nướng và sự sáng tạo. Bà đã dày công nghiên cứu, kết hợp những nguyên liệu đồng quê sẵn có để làm ra một loại bánh độc đáo dâng lên Vua Lê Hiển Tông. Nhà vua sau khi thưởng thức đã tấm tắc khen ngon bởi hương vị đặc biệt: vị ngọt thanh, béo ngậy, thơm lừng của nếp, gừng, vừng lạc hòa quyện, lại có chút cay nhẹ ấm nồng từ gừng tươi khiến món bánh trở nên khác biệt.

Từ đó, món bánh này được gọi là “Bánh Cay” (cay ở đây là vị cay của gừng) và được lệnh làm để tiến vua thường xuyên. Danh tiếng “bánh tiến vua” cũng bắt nguồn từ đây, trở thành niềm tự hào của người dân Làng Nguyễn nói riêng và Thái Bình nói chung. Nghề làm bánh được lưu truyền qua nhiều thế hệ, trở thành một nét văn hóa ẩm thực đặc sắc của vùng quê lúa.

2. Khám Phá Hương Vị Độc Đáo “Gây Thương Nhớ”

Điều làm nên sức hấp dẫn khó cưỡng của Bánh Cay Làng Nguyễn chính là hương vị đa tầng, phức tạp nhưng lại vô cùng hài hòa. Thoạt nhìn, bánh có màu vàng óng đẹp mắt, điểm xuyết những hạt vừng, lạc rang trông vô cùng hấp dẫn. Khi cầm miếng bánh trên tay, bạn sẽ cảm nhận được độ cứng vừa phải, bề mặt hơi ram ráp của những lát bánh đã được sấy khô.

Đưa miếng bánh lên miệng và từ từ cảm nhận:

• Vị ngọt dịu: Cái ngọt thanh tao của đường kính, mạch nha quyện với vị ngọt tự nhiên của nếp và mứt bí, không hề ngọt gắt.
• Vị béo ngậy: Chất béo đặc trưng đến từ mỡ phần đã được xử lý kỹ lưỡng, tạo độ ngậy nhưng không gây ngán.
• Vị bùi thơm: Hương thơm và vị bùi của lạc rang, vừng trắng được gia giảm vừa đủ, làm tăng thêm sự hấp dẫn.
• Độ dẻo dai: Bánh có độ dẻo vừa phải của gạo nếp cái hoa vàng thượng hạng sau khi được nấu và giã kỹ.
• Vị cay nhẹ đặc trưng: Điểm nhấn cuối cùng và cũng là nét độc đáo nhất chính là vị cay the the, ấm nồng của gừng tươi và chút hương thơm từ vỏ quýt. Vị cay này không sốc, mà nhẹ nhàng lan tỏa, kích thích vị giác và làm cân bằng các vị ngọt, béo.

Chính sự kết hợp tinh tế giữa các hương vị tưởng chừng đơn giản này đã tạo nên một tổng thể “gây thương nhớ”, khiến ai đã thử một lần đều khó quên.

3. Điều Gì Làm Nên Sự Đặc Biệt? Hé Lộ Nguyên Liệu Dân Dã Mà Tinh Túy

Bí quyết làm nên hương vị độc đáo của Bánh Cay Làng Nguyễn nằm ở việc lựa chọn và xử lý nguyên liệu vô cùng tỉ mỉ. Dù đều là những thành phần quen thuộc của đồng quê Việt Nam, nhưng chúng phải đạt những tiêu chuẩn nhất định:

• Gạo nếp cái hoa vàng: Phải là loại nếp trồng trên đất Nguyễn Xá, hạt tròn mẩy, trắng trong, mới gặt và có mùi thơm đặc trưng. Đây là linh hồn tạo nên độ dẻo thơm cho bánh.
• Gấc và quả Dành dành: Được dùng để tạo màu vàng đỏ tự nhiên cho bánh. Gấc phải chọn quả chín cây, bổ lấy ruột đỏ tươi. Dành dành cũng phải là loại quả già, cho màu vàng đẹp mắt.
• Mỡ phần: Đây là nguyên liệu tạo nên vị béo ngậy đặc trưng. Phải chọn loại mỡ khổ ngon, dày, trắng trong. Đặc biệt, mỡ này phải được thái hạt lựu và ngâm với đường kính trắng ít nhất nửa tháng trước khi chế biến để mỡ trở nên trong veo, giòn và không còn mùi hôi.
• Lạc (Đậu phộng): Chọn lạc cúc hoặc lạc đỏ, hạt đều, mẩy, rang chín tới, thơm lừng.
• Vừng trắng: Rang vàng, dậy mùi thơm.
• Gừng tươi: Chọn gừng già, cay nồng, giã nhỏ hoặc thái chỉ. Đây là nguyên liệu tạo nên vị cay đặc trưng của bánh.
• Vỏ quýt khô: Tạo thêm hương thơm thoang thoảng, tinh tế.
• Mứt bí: Thái hạt lựu, tạo thêm vị ngọt và độ giòn sần sật.
• Mạch nha và đường kính: Tạo vị ngọt và độ kết dính cho bánh.

Sự kỹ lưỡng trong khâu chọn nguyên liệu chính là bước đầu tiên đảm bảo chất lượng và hương vị chuẩn truyền thống của món bánh tiến vua này.

4. Kỳ Công Đằng Sau Từng Miếng Bánh – Quy Trình Chế Biến Gia Truyền

Để làm ra được những chiếc Bánh Cay thơm ngon đúng vị Làng Nguyễn, người thợ phải trải qua rất nhiều công đoạn phức tạp, đòi hỏi sự kiên nhẫn, tỉ mỉ và kinh nghiệm gia truyền. Quy trình có thể tóm gọn qua các bước chính:

1. Chuẩn bị nguyên liệu: Như đã nói, đây là khâu quan trọng. Đặc biệt là việc ngâm mỡ phần với đường trước đó cả nửa tháng. Các nguyên liệu khác như gạo nếp, gấc, lạc, vừng… cũng được sơ chế cẩn thận.
2. Nấu xôi: Gạo nếp vo sạch, ngâm đủ thời gian, sau đó trộn đều với ruột gấc (hoặc nước cốt dành dành) để tạo màu và đồ thành xôi. Xôi phải chín đều, dẻo thơm, không bị khô hay nát.
3. Giã xôi: Xôi nóng sau khi đồ chín sẽ được cho vào cối đá và dùng chày gỗ giã nhuyễn. Đây là công đoạn đòi hỏi sức khỏe và kỹ thuật để xôi quyện lại thành một khối mịn, dẻo quánh.
4. Cán và Sấy khô: Khối bột xôi sau khi giã nhuyễn sẽ được cán mỏng thành các miếng lớn, sau đó cắt thành những lát (con) bánh nhỏ vừa ăn. Những lát bánh này sẽ được đem đi sấy hoặc phơi nắng cho đến khi khô cứng lại. Quá trình này giúp bánh bảo quản được lâu hơn.
5. Chế biến thành phẩm (Nấu chè đường và trộn bánh): Đây là công đoạn cuối cùng quyết định hương vị. Đường kính và mạch nha được đun nóng chảy thành hỗn hợp nước đường sánh dẻo. Cho mỡ phần đã ngâm, gừng giã nhỏ, vỏ quýt vào đảo đều. Tiếp theo, cho phần bánh đã sấy khô, lạc rang, vừng rang, mứt bí vào, đảo nhanh tay trên lửa nhỏ cho đến khi nước đường áo đều quanh miếng bánh và các nguyên liệu quyện vào nhau.
6. Đóng gói: Bánh sau khi trộn xong sẽ được đổ ra khuôn hoặc mâm đã lót sẵn vừng rang, dàn đều và ép nhẹ. Sau khi bánh nguội hoàn toàn, cắt thành miếng vừa ăn và đóng gói.

Toàn bộ quy trình này thường mất rất nhiều thời gian và công sức, thể hiện sự trân trọng và tâm huyết của người làm bánh đối với món đặc sản quê hương.

5. Thưởng Thức Bánh Cay Làng Nguyễn Đúng Điệu

Bánh Cay Làng Nguyễn ngon nhất là khi thưởng thức cùng một ấm trà nóng. Vị ngọt béo, cay thơm của bánh hòa quyện với vị chát dịu của trà xanh tạo nên một sự cân bằng tuyệt vời, làm nổi bật hương vị của cả hai. Nhâm nhi miếng bánh, sorít ngụm trà, cảm nhận hương vị đồng quê lan tỏa – đó là một trải nghiệm ẩm thực giản dị mà tinh tế.

Bánh Cay không chỉ là món ăn vặt thường ngày mà còn là thức quà quý trong những dịp lễ Tết, giỗ chạp của người dân Thái Bình. Nó cũng là món quà ý nghĩa mà du khách thường lựa chọn để mang về biếu tặng người thân, bạn bè sau chuyến đi khám phá vùng đất quê lúa.

6. “Săn Lùng” Đặc Sản Bánh Cay Làng Nguyễn Ở Đâu?

Để mua được Bánh Cay Làng Nguyễn chuẩn vị, bạn có thể tìm đến các địa chỉ sau:

• Tại Thái Bình:
  • Trực tiếp tại Làng Nguyễn, xã Nguyễn Xá, huyện Đông Hưng: Đây là nơi tốt nhất để mua bánh tươi ngon và trải nghiệm không khí làng nghề truyền thống. Nhiều gia đình tại đây vẫn giữ nghề làm bánh gia truyền.
  • Các cửa hàng đặc sản Thái Bình: Tại thành phố Thái Bình và các thị trấn lớn, có nhiều cửa hàng chuyên bán đặc sản địa phương, bao gồm cả Bánh Cay Làng Nguyễn uy tín.
• Tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh:
  • Các cửa hàng đặc sản vùng miền: Một số cửa hàng chuyên kinh doanh đặc sản các tỉnh thành có bán Bánh Cay Làng Nguyễn.
  • Chợ truyền thống hoặc siêu thị lớn: Đôi khi bạn có thể tìm thấy món bánh này tại các khu vực bán đồ đặc sản.
  • Các sàn thương mại điện tử (Shopee, Lazada, Tiki…): Nhiều cơ sở sản xuất và nhà phân phối đã đưa Bánh Cay Làng Nguyễn lên các sàn TMĐT, giúp người tiêu dùng dễ dàng đặt mua online. Hãy tìm kiếm các shop uy tín, có lượt mua và đánh giá tốt.

Khi mua, bạn nên chú ý đến bao bì, nhãn mác, hạn sử dụng và thông tin cơ sở sản xuất để đảm bảo chất lượng và nguồn gốc sản phẩm.

Bánh Cay Làng Nguyễn không chỉ là một món ăn ngon, mà còn là một phần của di sản văn hóa ẩm thực Thái Bình. Với hương vị độc đáo được tạo nên từ những nguyên liệu dân dã và quy trình chế biến kỳ công, món bánh này chắc chắn sẽ để lại ấn tượng khó quên cho bất kỳ ai thưởng thức. Nếu có dịp ghé thăm Thái Bình, đừng quên tìm mua và nếm thử thức quà “tiến vua” nức tiếng này, hoặc bạn hoàn toàn có thể đặt mua online để mang hương vị quê lúa về với gia đình mình.